Τέχνη και Πραγματικότητα

Χθες μεταξύ μιας φίλης, που δεν γνωρίζω προσωπικά, και εμένα έγινε ο εξής διάλογος, στο διαδίκτυο :

Μετά την συνταξιοδότηση μου ξεκίνησα μαθήματα γλυπτικής κεραμικής και ένας αλλιώτικος κόσμος μου αποκαλύφθηκε ξαφνικά! Όμως είναι έτσι ακριβώς: γινόμαστε πιο λειτουργικοί στη ζωή μας! (έγραψε η φίλη)

Έτσι είναι ! Η τέχνη δημιουργεί έναν ολόκληρο κόσμο, δίπλα στον "κανονικό" κόσμο! (της απάντησα εγώ)

Όταν το έγραφα αυτό, δεν είχα τίποτα άλλο στο νου μου. Μετά όπως είχα! έκανα ένα σωρό σκέψεις πάνω σ' αυτό που λέμε «κανονικό κόσμο» και «πραγματικότητα», μερικές από τις οποίες είναι οι παρακάτω:

Όλοι θεωρούμε πραγματικότητα οτιδήποτε αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις. Αλλά πριν δημιουργηθεί η υλική πραγματικότητα έχουν προηγηθεί σκέψεις. Οι σκέψεις εχουν δημιουργήσει συναισθήματα και αυτά έχουν γίνει το κίνητρο ή, αντίθετα, έχουν εμποδίσει τις σκέψεις, τα σχέδια και τις προθέσεις μας να υλοποιηθούν. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι «πραγματικότητα»;

Δεν είμαι φυσικός επιστήμων αλλά αγαπώ και σέβομαι απόλυτα την εργασία τους και έτσι παίρνω έτοιμα τα συμπεράσματα της επιστήμης που μέχρι σήμερα εχουν αποδειχτεί ως αληθινά και σας τα μεταφέρω αυτούσια : Αρχικά τα άτομα θεωρήθηκαν ως δομικοί λίθοι της φύσης. Στη συνέχεια απεδείχθη ότι ήταν απλώς πακέτα ενέργειας και μετά ότι ούτε καν αυτό, ήταν «στιγμιαίες συμπυκνώσεις ενός πεδίου ενέργειας». Τα άτομα δηλ. αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από κενό χώρο και ο εντός και μεταξύ τους κενός χώρος δεν ήταν καθόλου κενός αλλα γεμάτος ενέργεια ! Και εμεις οι άνθρωποι αποτελούμαστε από άτομα!

Τι είπαμε ότι είναι πραγματικότητα ; τι είναι πραγματικό ;

Όμως, το ποιοι είμαστε, το τι νομίζουμε για τη ζωή, για εμάς και τους άλλους, τι είναι δυνατόν και τι όχι βασίζεται πάνω στην ιδέα που εχουμε για την «πραγματικότητα». Μήπως η πραγματικότητα μας είναι το οικοδόμημα των ορίων μας ; Και μήπως το μόνο «στερεό» πράγμα στην πραγματικότητα του καθένα είναι η αντίληψη που εχουμε γι' αυτήν ;

Επειδή η επιστήμη ασκεί μια ακατανίκητη έλξη πάνω μου, θα την επικαλεστώ για λίγο ακόμη : Η φυσική των κβάντων λέει πως στο πυρήνα του φυσικού κόσμου υπάρχει μια απολύτως φυσική επικράτεια που αποκαλούμε «πληροφορία», είτε ως κύμα είτε ως συνείδηση. Δηλ. πιο απλά, αντί να λέμε ότι τα «πράγματα» αποτελούνται από άτομα μπορούμε να πούμε ότι αυτό που «πραγματικά» είναι το σύμπαν δεν είναι άλλο παρά ένα «υποκείμενο πεδίο νοημοσύνης (συνείδηση); Χωρίς να παίζουμε με τις λέξεις η ίδια η επιστήμη μας ωθεί να δούμε ότι το υλικό σύμπαν εχει σχέση με την συνείδηση. Με αλλα λόγια «πραγματικότητα» είναι η αντίληψη που εγώ για την πραγματικότητα !

Νιώθω συνταρακτικά συναισθήματα όταν διαβάζω και ξαναδιαβάζω τα λόγια του Δρ Edgar Mitchell του αστροναύτη της NASA καθώς επέστρεφε από το διάστημα: «Η συνείδηση καθαυτή είναι το θεμελιώδες και η ενέργεια-ύλη είναι το προϊόν της συνείδησης... Αν αλλάξουμε γνώμη για το ποιοι είμαστε - και μπορέσουμε να δούμε τους εαυτούς μας πιο δημιουργικά, αιώνια όντα που δημιουργούν φυσική εμπειρία, συμπράττοντα στο επίπεδο της ύπαρξης που ονομάζουμε συνείδηση - τότε θα αρχίσουμε να βλέπουμε και να δημιουργούμε αυτό τον κόσμο που ζούμε εντελώς διαφορετικά». Η συγκίνηση που νιώθω με τέτοια λόγια δεν μου επιτρέπει να σχολιάσω ούτε είμαι σε θέση να προσθέσω μια τελεία σ' αυτά. Τα δέχομαι όλα όπως ειπώθηκαν!

Ωστόσο, μπορώ να σκεφτώ : αν υπάρχουν «διαφορετικοί κόσμοι» στους οποίους ζούμε και οι οποίοι είναι όλοι εξίσου αληθινοί ή όλοι εξίσου ανύπαρκτοι ή απλώς ιδεατοί και ψευδαισθησιακοί, τότε αντί να ψάχνω υποθετικές απαντήσεις ή αντί να προσπαθώ να αλλάξω τα πράγματα εκεί έξω, γιατί να μην προσπαθήσω να αλλάξω τα «πράγματα» (:αντίληψη) μέσα μου αφού αυτό δημιουργεί και την «εξωτερική μου πραγματικότητα» ; Εγώ, άλλωστε, και μόνο εγώ δεν είμαι αυτή που μπορώ να δώσω τις απόλυτα προσωπικές και αυθεντικά αληθινές απαντήσεις για την δική μου προσωπική «πραγματικότητα» ; Εγώ και μόνο εγώ δεν μπορώ να την αλλάξω ;

Σκέπτομαι : ποια είναι η πιο όμορφη, γαλήνια, αρμονική και αληθινά καθησυχαστική πραγματικότητα για μένα. Πότε νιώθω ήρεμα, δημιουργικά, χωρίς περιορισμούς και όρια στη σκέψη, στα συναισθήματα και στα όνειρα που κάνω ; Η προσωπική μου απάντηση είναι : σχεδόν πάντα όταν έρχομαι σε επαφή με την ανθρώπινη δημιουργία που λέγεται Τέχνη.

Γιατί πιστεύω ότι η Τέχνη με έναν τρόπο ευαίσθητο, βαθύτατα διεισδυτικό και καθησυχαστικό κάμπτει τις αμυντικές δομές μας και τους περιορισμούς στα νοητικά μας όρια. Καθώς μας φέρνει σ' επαφή με μία «πραγματικότητα» που μπορεί να μην μας είναι οικεία, ή να άγνωστη ή ακόμα και εχθρική, (αν την ερμηνεύουμε έτσι λόγω δικών μας αρνητικών συνειρμών), ξέρουμε ότι δεν κινδυνεύουμε από αυτή την «πραγματικότητα». Η επαφή μας με την Τέχνη είναι πολύτιμη, γιατί ακόμη και αν κάτι δεν μας είναι οικείο ή μας είναι άγνωστο, είναι ανθρώπινο, προϊόν ή αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας. Είτε ιδέα, είτε αντικείμενο, είτε συμπεριφορά κλπ είναι αυτό. Και καθώς το παρατηρούμε βρίσκουμε σημεία σύνδεσης μ' αυτό, συνδεόμαστε με τον δημιουργό, με τους ανθρώπους, τις σκέψεις και τις ιδέες όλης της ανθρωπότητας, που έχουν περάσει μέσα από τον κάθε δημιουργό, αφού ο καθένας μας φέρει εντός του τα πάντα. Η επαφή μας με την Τέχνη είναι απελευθερωτική. Καταργεί το φόβο για το άγνωστο, το ξένο, το ανοίκειο, που είναι ίσως ένας από τους μεγαλύτερους φόβους και τροχοπέδη στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Αν τώρα το έργο Τέχνης ενεργοποιεί τις αισθήσεις μας ευχάριστα, δημιουργεί όμορφα και θετικά συναισθήματα και ενεργοποιεί τα πιο ευαίσθητα, δημιουργικά και αισιόδοξα κομμάτια του εαυτού μας, τι άλλο μπορεί να είναι από μια τελετή μύησης σε μια υπέροχη «πραγματικότητα», το ίδιο αληθινή με την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής; Αφού και οι δύο πραγματικότητες (της Τέχνης και της Καθημερινής Ζωής) δεν είναι παρά οι «πραγματικότητες» του νου και της Συνείδησης μας, για το καθένα ατομικά και προσωπικά ! Το νόημα που δίνουμε στη καθημερινή ζωή μπορεί να δανειστεί «υλικά» από τα υλικά της Τέχνης, των ονείρων και της φαντασίας που είναι το ίδιο αληθινά και στις δύο διαστάσεις του νου, δηλ. της αντίληψης που έχει ο καθένας τόσο για τη καλλιτεχνική όσο και την καθημερινή «πραγματικότητα».

Μπορούμε, αν θέλουμε, να συνδέσουμε αυτές τις δύο ξεχωριστές αντιλήψεις που έχουμε για την Τέχνη και την καθημερινή ζωή, οικοδομώντας με τα ίδια υλικά μια νέα «πραγματική» ζωή μέσα μας, αλλά και έξω από εμάς, που να εχει τις ίδιες ποιότητες και αναλογίες : αρμονία, ομορφιά, συγκίνηση, αισιοδοξία, πανανθρώπινη γλώσσα Αγάπης και Αλήθειας!

Πόσο ευγνωμονώ τη φίλη που με έβαλε να σκεφτώ ότι «ένας αλλιώτικος κόσμος μου αποκαλύφθηκε ξαφνικά» μέσα από την Τέχνη! Σκέπτομαι ότι αυτός δεν είναι άλλος παρά ο κόσμος που υπάρχει μέσα στον καθένα μας! Είναι το ίδιο υπέροχος και αληθινός με τον κόσμο που υπάρχει έξω στην «πραγματική» ζωή και αυτά τα δύο μπορούμε να τα συνδέσουμε στη Ζωή μας και να είναι πιο πραγματική και πλούσια από την «πραγματική». Αν θέλουμε να το δούμε έτσι....